Afyon'da Hangi Beylikler Vardı?
Afyonkarahisar, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, özellikle Türkler için büyük bir öneme sahip olmuştur. Stratejik konumu nedeniyle birçok beylik ve devletin yönetimine giren şehir, tarih boyunca önemli bir merkez olmuştur.
SELÇUKLULAR DÖNEMİ VE KARAŞAR BOYU
Afyonkarahisar, Selçuklu Devleti döneminde önem kazanmıştır. 1147-1157 yılları arasında Selçuklu Sultanı I. Mesud’un emriyle, kentin eteklerine Karaşar boyu yerleştirilmiştir. Karaşar boyunun kökeni, Orta Asya’daki Uygur Türklerine dayanmaktadır. Horasan’dan Anadolu’ya göç eden Karaşar boyu, güvenli bir bölge olan Konya’ya yerleşmiş, ardından Afyonkarahisar ve çevresine iskân edilmiştir.
Bölgedeki stratejik yolların kavşağında yer alan Afyonkarahisar, kısa sürede büyümüş ve gelişmiştir. Sultan I. Alâaddin Keykubat, tahta çıktıktan sonra Anadolu’daki kalelerin onarımı kapsamında Karahisar Kalesi’nin de restore edilmesini sağlamıştır. 1231 yılında lalası Bedrettin Gevhertaş, Afyonkarahisar’a gönderilmiş ve kalenin burçlarını onarmıştır. Bunun yanı sıra Hisarardı Medresesi (Alâaddin Medresesi), kale içinde küçük minareli mozaik çini mihraplı bir mescit ve doğusunda bir saray inşa ettirmiştir.
Bu dönemde Selçuklu hazineleri, Karahisar Kalesi’nin güvenliği nedeniyle burada saklanmış ve şehir "Karahisar-ı Devle" adıyla anılmıştır.
SAHİPATA BEYLİĞİ (1275-1284)
1243 yılında Kösedağ Savaşı sonrasında Anadolu Selçuklu Devleti, Moğolların egemenliği altına girmiştir. Bu süreçte Afyonkarahisar ve çevresinde Sahipata Beyliği kurulmuştur. Beyliğin kurucusu, Selçuklu veziri Fahrettin Ali’dir. Sahip Ata olarak tanınan Fahrettin Ali, 1274’te yeniden Selçuklu veziri olmuş ve Anadolu’daki otorite boşluğunu doldurmaya çalışmıştır. Ancak 1284 yılında Anadolu’daki siyasi dengelerin değişmesiyle beylik sona ermiştir.
EŞREFOĞULLARI BEYLİĞİ (1280-1328)
13’üncü yüzyılın sonlarında Anadolu’da kurulan beyliklerden biri de Eşrefoğulları Beyliği’dir. Beyliğin kurucusu Eşrefoğlu Seyfettin Süleyman Bey, Selçuklu Devleti’ne bağlı bir uç beyiydi. Beylik, Afyonkarahisar’ın doğusundaki Bolvadin ve Akşehir dolaylarında etkili olmuştur. 1314 yılında İlhanlılar’a bağımlılığını bildiren Mübarizüddin Mehmet Bey’den sonra beylik, 1328’de İlhanlı Valisi Timurtaş Bey tarafından sona erdirilmiştir.
GERMİYANOĞULLARI BEYLİĞİ (13.-15. YÜZYIL)
Anadolu Selçuklu Devleti’nin zayıflamasıyla birlikte ortaya çıkan beyliklerden biri de Germiyanoğulları Beyliği olmuştur. Kütahya merkezli kurulan bu beylik, Batı Anadolu’nun en güçlü devletlerinden biri haline gelmiştir. Afyonkarahisar ve çevresi de beylik toprakları arasında yer almıştır.
Osmanlılar ile Germiyanoğulları arasında evlilik yoluyla bir anlaşma yapılmış ve Simav, Emet, Tavşanlı gibi bölgeler Osmanlılara çeyiz olarak verilmiştir. 1429 yılında II. Yakup Bey, topraklarını Osmanlı Devleti’ne vasiyet etmiş ve beylik tamamen Osmanlı yönetimine geçmiştir.
KARAMANOĞULLARI BEYLİĞİ VE OSMANLI HAKİMİYETİ
Afyonkarahisar, Yıldırım Bayezid döneminde 1390 yılında Osmanlı egemenliğine girmiştir. Ancak 1402’deki Ankara Savaşı sonrasında Osmanlı Devleti’nin Timur tarafından mağlup edilmesi üzerine, bölge tekrar Germiyanoğulları Beyliği’ne bırakılmıştır.
Osmanlıların, Rumeli’de Haçlılarla mücadele ettiği sırada Karamanoğulları Beyliği, fırsattan yararlanarak Afyonkarahisar ve çevresine saldırılarda bulunmuş, birçok yeri yakıp yıkmıştır. Ancak Fatih Sultan Mehmet, Karamanoğulları Beyliği’ni tamamen ortadan kaldırarak Afyonkarahisar’ı kesin olarak Osmanlı topraklarına katmıştır.
