Afyon Büyükşehir olacak mı?

Afyonkarahisar ili büyükşehir olmaya aday illerin başında yer alıyor.

2015 yılından beri Afyonkarahisar’ın “Büyükşehir olup olmayacağı” ile tartışmalar devam ediyor. Afyonkarahisar kamuoyunun bir kısmı büyükşehir olmaya sıcak bakarken, bir kısmı ise bu duruma karşı çıkıyor.

Afyonkarahisar il nüfusu ilçeleri ve beldeleri ile birlikte 1 milyona yaklaşmış durumda. TÜİK’in güncel nüfus rakamlarına göre 747.555 kişilik nüfusa sahip.

Resmi rakamlardaki bu nüfus günlük yaşamda 1 milyona dayanıyor.

Afyonkarahisar il merkezinin nüfusu 250 bin civarında iken, nüfusun yarıdan çoğu ilçelerle birlikte beldeler ve köylerde bulunuyor. Bu durum afyonkarahisar açısından hem bir avantaj, hem de bir dezavantaj oluşturuyor.

Afyonkarahisar’ın en güneyindeki ilçesi Dazkırı ile en kuzeyindeki ilçesi Emirdağ arasında yaklaşık 220 kilometrelik mesafe bulunuyor. Coğrafi genişlik bakımından büyük bir il olan Afyonkarahisar tüm bu özellikleri ile büyükşehir olmayı bekliyor.

Mevcut yasal duruma göre bir ilin büyükşehir olması için 750 bin nüfusu geçmiş olması gerekiyor. Geçtiğimiz yıllardaki uygulamalarda 750 bin sınırını geçen iller “Büyükşehir” statüsüne sahip olmuşlardı.

Ordu ilinin büyükşehir olduğu dönemde Afyonkarahisar da bu şansı yakalamış ama il yöneticileri “taşıma nüfus” önerilerine karşı çıkmışlar Afyonkarahisar da Ordu ili büyükşehir olma fırsatını kaçırmıştı.

AK Parti iktidarları döneminde Büyükşehirlerin istenen hizmet seviyesine gelememesi nedeniyle “bütünşehir” formülü gündeme getirilmişti.

Afyonkarahisar da “büyükşehir” trenini kaçırdıktan sonra “bütünşehir” sınıfına geçmenin getirilerini ve götürülerini tartışmaya başladı.

Türkiye genelinde mahalli idareler seçimlerinin Mart 2024 tarihinde yapılacak olması nedeniyle eğer büyükşehir statüsüne geçecek iller varsa bu illerin seçim tarihinden en az bir yıl önce, yani Mart 2023 tarihinde belirlenmesi, mahalli idareler seçimlerinin de buna göre yapılması gerekiyordu.

Mart 2023 tarihine kadar Afyonkarahisar’ın büyükşehir olmasıyla ilgili bir gelişme yaşanmadı.

Şimdi MHP Genel Başkanı Dr. Devlet Bahçeli’nin “Cumhuriyet’in 100’üncü yılında 100 il” çağrısının sonuçları bekleniyor. 81 olan Türkiye’deki il sayısının 100’e tamamlanmasıyla ilgili olası bir karar içerisinde yeni büyükşehirlerin olup olmayacağı, Afyonkarahisar’ın bu çalışmalardan nasıl etkileneceği merakla bekleniyor.

AFYONKARAHİSAR BÜYÜKŞEHİR OLURSE NE OLUR?

BÜYÜKŞEHİR OLMANIN DEZAVANTAJLARI
Büyükşehir olmanın dezavantajları ise şöyle öngörülüyor:

Afyon 14 bin kilometrekare yüzölçümüne sahip bir ilimiz. İstanbul’un yüz ölçümü 4500 kilometrekare, Kocaeli’nin hakeza yine aynı 4500, 5000 kilometrekare. Afyon hem Kocaeli’nin hemde İstanbul’un 3 misli topraklara sahip. Belediyelere nüfusa göre para geliyor. Afyon’a 710 bin nüfusa göre para aktarılırken, bu parayı Büyükşehir Belediyesi 14 bin kilometrekareye harcayacak. Ancak İstanbul 14 milyon nüfusa sahip, Bu durumda İstanbul’a 20 katımız para gönderilirken, bu parayı bizim 3/1 toprağa harcayacak. Kocaeli ise yaklaşık 4 milyon nüfusa sahip o da yine bizim 5,5 katımız para alacak ancak bu parayı bizim 3/1 toprağa harcayacak. Tabii ki; kanunda yüz ölçüme göre biraz miktar artışı sağlanıyor olsa da bazı gelişmiş büyükşehirlere o ilde toplanan vergilerden, kullanılan elektrikten, büyükşehirlere para geliyor. Bu bakımdan bir dezavantaj olarak görünüyor”

BÜYÜKŞEHİR OLMANIN AVANTAJLARI
Büyükşehir olmanın avantajları ise şu şekilde özetleniyor:

“Büyükşehir olunduğumuz zaman büyük ölçekteki imar planlarını büyükşehir yapacağı için bu durum ilimize avantaj olarak yansıyacak. Kasaba Belediyeleri ve küçük ilçe belediyeleri denetlenmediği için imar planlarında maalesef keyfilikler olabiliyor. Bırakınız Kasaba Belediyelerini birçok ilçe belediyelerimizde bir mimar, bir şehir plancısı, bir harita mühendisi, inşaat mühendisi yok. Tamamen inşaat teknikeriyle işler götürülmeye çalışılıyor. Dolayısıyla planlamalar yanlış oluyor. Artık Büyükşehir Belediyesi bunlara müdahale edebilecek. Bu bir avantajdır. Bunun yanında beldeler kalkıyor. Bu da kaynak israfı bakımından büyük bir gelir sağlayacak. Şu an kişi başına belediyelere aşağı yukarı 50 lira para geliyor. Bunun mutlaka geçmiş dönemden veya kendi döneminden İller Bankasına borcu var yüzde 40’ı kesiliyor. Geriye kalan para ile bir Belediye Başkanı maaşını, çalışan personelin maaşını, yakıt giderlerini, tamir, tadilat giderlerini harcayacak birde bunun yanında yatırım yapacak. Beldelerde su parası, emlak vergisi toplanmıyor. Ayrıca artık İtfaiye hizmetleri, ana yolların tamamı, büyük parklar, su kanalizasyon hizmetleri, mezarlık hizmetleri artık büyükşehir tarafından yapılacak. Yani örneğin Sinanpaşa Belediyesi itfaiye bulundurmayacak. Tüm ana arterler Büyükşehir’in sorumluluğunda olacak. Küçük belediyelerin imkanları olmadığı için büyükşehir olarak onlara daha fazla bir yatırım imkanı sunacak. Artık yatırım ve planlamalar çok daha hızlı olacak. Ama en önemlisi şehirlerdeki birlik ve bütünlük sağlanmış olacak. Keyiflik olmayacağı işin uzmanları işe el atacağı için kentleşme, modernleşme hızlanacak, çevre sorunları ortadan kalkacak.”